عقد رضایی و عقد تشریفاتی
تعریف عقد رضایی و تشریفاتی
عقد رضایی: قراردادی است که به صرف توافق اراده طرفین، به شرط اینکه به نحوی از انحاء بیان و ابراز شده باشد، واقع می شود و تحقق آن به تشریفات و شکل خاصی مانند به کار بردن الفاظ معین یا تنظیم سند نیاز ندارد. عقود رضایی شامل نکاح و … می باشد.
عقد تشریفاتی: عقد تشریفاتی یا شکلی، قراردادی است که با تشریفات خاصی واقع می‌شود و صرف توافق طرفین برای وقوع آن کافی نیست: برای تحقق عقد تشریفاتی اراده باید به شکل خاصی بیان شده باشد. مقصود از عقد تشریفاتی عقدی است که تشریفات در آن شرط صحت است.
اصل رضایی بودن عقود
+ قراردادها به تشریفات خاص نیاز ندارند و تنها با ایجاب و قبول واقع می شوند، این اصطلاح را رضایی بودن عقود می‌گویند.
+ در حقوق ایران، اصولا عقود رضایی هستند، حتی در مورد معاملات راجع به اموال غیرمنقول و هبه و صلح و شرکت با اینکه قانون، ثبت این قراردادها و تنظیم سند رسمی را الزامی قرارداده است، نمی توان آنها را تشریفاتی به معنی خاص به شمار آورد؛ زیرا ثبت و تنظیم سند شرط صحت آنها نیست.
اصل رضایی بودن معامله: عقد با تراضی واقع می شود؛ نه تشریفاتی لازم دارد و نه تسلیم مورد معامله در وقوع و نفوذ پیمان موثر است و فقط می تواند از آثار و توابع تملیک و اجرای تعهد باشد. این قاعده را اصل رضایی بودن معامله می نامند.
سوال) اصل «رضایی بودن عقود» به کدام معناست؟ (سراسری 87)
1) قصد انشا، عنصر اصلی عقد است.
2) رضای باطنی برای تحقق عقد کافی است.
3) برای تحقق عقد، توافق اراده ها لازم است.
4) اراده به هر نحوی ابراز شود برای تحقق عقد کافی است.
پاسخ سوال
پاسخ: گزینه 4
سوال) عقد نکاح از عقود …. است و با ایجاب و قبول زوجین که دلالت بر قصد و رضای آنان نمایند، منعقد می شود؟ (قضاوت 74)
1) تشریفاتی
2) غیرتشریفاتی
3) معاوضی
4) ایقاعات
پاسخ سوال
پاسخ: گزینه 2
نکته: مطابق ماده 1062 قانون مدنی: “نکاح واقع می‌شود به ایجاب و قبول به الفاظی که صریحا دلالت بر قصد ازدواج نماید.” عقد نکاح، عقدی رضایی است.
- تعریف عقد و اقسام عقد
- عقد لازم و جایز
- عقد خیاری
- عقد منجز و عقد معلق
- عقد رضایی و عقد تشریفاتی
- اصل حاکمیت اراده
- اهلیت طرفین (مواد 210 تا 213 قانون مدنی)
- اکراه و اضطرار در معاملات (مواد 202 تا 209 قانون مدنی)
- اشتباه در معاملات (مواد 199 تا 201 قانون مدنی)
- شروط صحیح (ماده 234 قانون مدنی)
- شروط باطل (مواد 232 و 233 قانون مدنی)
- جبران خسارت ناشی از عدم اجرای تعهد (مواد 226 تا 230 قانون مدنی)
- قواعد عمومی اثر معاملات (مواد 219 تا 225 قانون مدنی)
- جهت معامله (ماده 217 قانون مدنی)
- معامله به قصد فرار از دین (ماده 218 قانون مدنی)
- مورد معامله (مواد 214 تا 216 قانون مدنی)
- اثر عقد نسبت به اشخاص ثالث
- معاملات محجورین
- عیوب اراده
- ایجاب و قبول: ارکان توافق
- اراده: وجود و اظهار اراده
- قصد و رضا طرفین معامله
- شرایط اساسی صحت معاملات
- خیار تعذر تسلیم
- مالکیت مافی الذمه (ماده 300 قانون مدنی)
- تهاتر (مواد 294 تا 299 قانون مدنی)
- تبدیل تعهد (مواد 292 و 293 قانون مدنی)
- ابراء (مواد 289 تا 291 قانون مدنی)
- اقاله (مواد 283 تا 288 قانون مدنی)
- سقوط تعهدات (مواد 264 تا 300 قانون مدنی)
- وفای به عهد (مواد 265 تا 282 قانون مدنی)
- عدم اجرای تعهد و آثار آن
- شروط ضمن عقد (مواد 232 تا 246 قانون مدنی)