تعریف عقد و اقسام عقد

تعریف عقد

اقسام عقد

این تقسیم بندی از اختلاف عقود در شرایط احکام و آثار حقوقی آن ها ناشی می گردد.

✅ تقسیم عقد از حیث دوام (قابلیت فسخ)

1) عقد لازم:

2) عقد جایز:

3) عقد خیاری:

✅ تقسیم عقد از جهت کیفیت انشا (منجز و معلق)

 

✅ تقسیم بندی عقود از حیث مطلق یا مشروط بودن تاثیر اراده

عقد از حیث آزاد یا مشروط بودن تاثیر اراده به سه نوع تقسیم می‌شود:

۱) عقد رضایی:

عقد رضایی قراردادی است که به صرف اراده طرفین، به شرط اینکه به نحوی از انحاء بیان و ابراز شده باشد، واقع می‌شود و تحقق آن به تشریفات و شکل خاصی مانند به کار بردن الفاظ معین یا تنظیم سند نیاز ندارد.

۲) عقد عینی:

عقد عینی عقدی است که برای تشکیل یا اعتبار آن تسلیم مادی مورد آن (یا به تعبیر رایج، قبض و اقباض مورد آن) لازم است.

۳) عقد تشریفاتی:

عقد تشریفاتی یا شکلی، قراردادی است که با تشریفات خاصی واقع می‌شود و صرف توافق طرفین برای وقوع آن کافی نیست: برای تحقق عقد تشریفاتی اراده باید به شکل خاصی بیان شده باشد.

---

عقود عهدی:

• جعاله

عقود اذنی:

• عاریه
• وکالت
• ودیعه

---

 

✅ تقسیم بندی عقود از حیث معوض یا مجانی بودن

از این حیث عقود به سه دسته تقسیم می شوند:

1) عقود معوض (معاوضی):

قراردادی است که به موجب آن، یکی از طرفین، مالی به طرف دیگر می دهد و در ازای آن، مال دریافت می دارد. در این عقد مبادله مالی به مالی مورد نظر است و  مبادلات متقابل هستند، اعم از اینکه مالی که در ازای مال دیگر گرفته می شود هم زمان یا بعدا دریافت گردد. بنابراین، بیع (ماده 338 قانون مدنی) و اجاره (ماده 466 قانون مدنی) از عقود معوض هستند.

2) عقود غیرمعوض (بلاعوض یا مجانی):

قراردادی است که به موجب آن، یکی از طرفین، مالی به طرف دیگر می دهد، بی آنکه چیزی در مقابل دریافت دارد. هبه و عاریه از این گونه عقود هستند.

3) عقود گاه معوض _ گاه مجانی.

 

✅ تقسیم بندی عقود از حیث موعد انجام تعهدات

از این حیث که موعد انجام تعهدات ناشی از یک عقد در چه زمانی است، عقود را به دو قسم تقسیم کرده اند:

1) عقد حال: عقدی است که تعهدات ناشی از آن بلافاصله اجرا می شود.

2) عقد موجل: عقدی است که تعهدات ناشی از آن بعد از گذشت مدت معینی در آینده اجرا می شود.

 

✅ تقسیم بندی عقود از حیث قطعیت و فعلیت یافتن تعهدات

از این حیث که آیا تعهدات ناشی از یک عقد لزوما به فعلیت و انجام می رسند یا خیر و به عبارت دیگر، تعهدات ناشی از یک عقد لازم الاجراء می شوند یا خیر، عقود را به دو دسته تقسیم می کنیم:

1) عقود قطعی:

2) عقود احتمالی (شانسی):

+ عقد احتمالی، عقد معوضی است که در آن مقدار دو عوض وابسته به امر نامعلومی در آینده باشد. و سود و زیان دو طرف بستگی به اتفاق و بخت دارد. و حدود تعهد یکی از طرفین منوط به واقعه ای می باشد مانند عقد بیمه.

+ عقدی که طرفین (مانند قمار) و یا یکطرف (مانند بیمه) بر یکی از امور ذیل توافق کنند:

الف) شانس حصول یک نفع مانند شرط بندی.

ب) تضمین در مقابل شانس از دست دادن چیزی مانند عقد بیمه.

---