قرار چیست؟ انواع قرارهای اعدادی و نهایی
در جریان تحقیقات مقدماتی، لازم است که مرجع تحقیق تصمیماتی را برای پیشبرد روند تحقیقات اتخاذ نماید و یا در پایان تحقیقات در مورد کافی بودن دلایل توجه اتهام به متهم یا عدم کفایت آن و نهایتا لزوم ارسال پرونده به دادگاه اظهارنظر کند. این تصمیمات که گاه شکلی و گاه ماهوی است قرار نامیده می‌شود.
تعریف قرار
طبق ماده 299 قانون آیین دادرسی مدنی، چنانچه رای دادگاه راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به طور جزئی یا کلی باشد، حکم، و در غیر این صورت قرار نامیده می‌شود.
قرار عبارت است از تصمیم مرجع قضایی برای تکمیل تحقیقات یا اظهارنظر در مورد قابلیت یا عدم قابلیت محاکمه متهم در دادگاه.
انواع قرار
قرارهای مرجع تحقیق به دو دسته، قرارهای اِعدادی و قرارهای نهایی تقسیم می‌شوند.
الف) قرارهای اِعدادی یا تمهیدی یا مقدماتی قرارهایی هستند که پرونده را مُعَد یا مهیا برای اظهارنظر در مورد دلایل اتهام و قابلیت محاکمه متهم می‌سازند مانند:
- قرار تامین کیفری
- قرار تامین خواسته
- قرار ارجاع امر به کارشناس (ماده 155 قانون آیین دادرسی کیفری)
- قرار معاینه محل
- قرار تحقیق محلی
- و …
همچنین، قرار عدم صلاحیت را نیز، که طی آن بازپرس یا دادیار، موضوع را به لحاظ نوع جرم (مثلا جرم خاص نظامی)، یا به لحاظ محل وقوع آن (مثلا خارج از حوزه قضایی او)، خارج از صلاحیت خود دانسته (عدم صلاحیت ذاتی یا محلی)، و پرونده را جهت رسیدگی به دادسرای صالح ارسال می‌کند، باید در شمار قرارهای اعدادی دانست.
ب) قرارهای نهایی قرارهایی هستند که محتوای آن‌ها اظهارنظر در مورد اتهام متهم و دلایل آن و لزوم یا عدم لزوم ارسال پرونده به دادگاه جهت محاکمه متهم است، مانند:
- قرار منع تعقیب
- قرار موقوفی تعقیب
- قرار جلب به دادرسی.