لعان

تعریف لِعان

لعان مشتق از واژه لَعن، به معنای ناسزا گفتن است. در اصطلاح حقوق، لِعان عبارت از این است که مرد، با رعایت تشریفات خاص و در برابر حاکم، به زن خود نسبت زنا دهد (و ادعای مشاهده آن را نماید) یا فرزند خود را انکار کند، بدون این که دلیلی بر ادعای خود داشته باشد. که اثر لعان یا نفی حد است یا نفی فرزند.

لعان هنگامی تحقق می‌یابد که شوهر به زن نسبت زنا دهد، یا فرزندی را که زن به دنیا آورده است از خود نفی کند. در این صورت زوجین نزد حاکم شرع حضور می‌یابند و مرد چهار بار سوگند یاد می‌کند که راست می‌گوید و بار پنجم می‌گوید: لعن خدا بر من اگر درغگو باشم.

آنگاه زن چهار بار سوگند می‌خورد که مرد دروغ می‌گوید، سپس می‌گوید: خشم خدا بر من اگر او راست گفته باشد.

پس از انجام این مراسم زن همیشه به شوهر حرامی می‌گردد و فرزند مورد لعان هم به شوهر ملحق نخواهد شد.

لعان در دو مورد مشروع است:

۱) جایی که شوهر به همسر خود نسبت زنا می‌دهد.

۲) در مواردی که فرزندی را که در بستر زناشویی او متولد شده است، از خود نفی کرده و بگوید که این بچه متعلق به من نیست، در حالی که ممکن است از او باشد.

لعان در موانع نکاح

طبق ماده 1052 قانون مدنی، تفریقی که با لعان حاصل می‌شود موجب حرمت ابدی است.

رجوع پدر از لعان

در صورتیکه پدر پس از لعان از آن رجوع کند و گفته خود را تکذیب بنماید، به دستور ماده ۸۸۳ قانون مدنی، فرزند از او ارث می‌برد لیکن فرزند از ارحام پدری و همچنین پدر و ارحام پدری از فرزند مزبور ارث نمی‌برند زیرا به وسیله لعان رابطه خویشاوندی غیرموجود شناخته می‌شود و رجوع پدر از لعان، آن رابطه را نمی‌تواند برقرار سازد و ارث بردن فرزند از پدر در صورت رجوع از لعان به استناد دلیل خارج است بنابراین چنانچه فرزند مزبور بمیرد، فقط مادر و خویشاوندان مادری از او ارث می‌برند و پدر از آن محروم خواهد بود.

ارث در لعان

طبق ماده ۸۸۲ قانون مدنی، بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند و همچنین فرزندی که به سبب انکار او لعان واقع شده از پدر و پدر از او ارث نمی‌برند ‌لیکن فرزند مزبور از مادر و خویشان مادری خود و همچنین مادر و خویشان مادری از او ارث می‌برند.

⇐ هرگاه پدر بعد از لعان رجوع کند؛

1) پسر از پدر ارث می‌برد، لیکن از اَرحام پدر (خویشاوندان پدر) ارث نمی‌برد.

2) پدر و ارحام پدری از پسر ارث نمی‌برند.

تشریفات لعان

تشریفات رسیدگی لعان چنین است:

• قاذف چهار بار در حضور قاضی بگوید:

اشهد بالله انی لمن الصادقین فیما رمیتها به من الزنا

یعنی به خدا که در اسناد زنا راست می‌گویم.

• – سپس به دستور قاضی می‌گوید:

ان لعنه الله علی ان کنت من الکاذبین

یعنی اگر دروغ گفته باشم لعنت خدا بر من.

• سپس زوجه به دستور قاضی می‌گوید:

اشهد بالله‌ انه لمن الکاذبین فیها رمانی به من الزنا

یعنی به خدا سوگند که به دروغ به من اسناد زنا داده است.

• سپس به دستور قاضی می‌گوید:

ان غضب الله علی ان‌ کان من الصادقین

یعنی خشم خدا بر من اگر راست گفته باشد.

پس از انجام این مراسم، قاذف معاف از حد قذف می‌شود و زن همیشه به شوهر مزبور حرام می‌گردد و فرزند مورد لعان (که اصطلاحا او را ابن ملاعنه گویند) منتسب به قاذف نخواهد بود.

جریان تشریفات فوق را بین قاذف و زوجه او ملاعنه گویند.

لعان از ادله اثبات دعوی در فقه است (ماده 882 و 883 قانون مدنی).

بدیهی است بیان مطالب به زبان فارسی با مشکل قانونی همراه نخواهد بود.

+ قاذف: به معنی کسی که قذف می‌کند.

+ مقذوف: به معنی قذف شونده است.