ماده 16 قانون آیین دادرسی کیفری

اقامه ابتدایی دعوای ضرر و زیان در دادگاه حقوقی

هرگاه دعوای ضرر و زیان ابتدا در دادگاه حقوقی اقامه شود، دعوای مذکور قابل طرح در دادگاه کیفری نیست، مگر آنکه مدعی خصوصی پس از اقامه دعوی در دادگاه حقوقی، متوجه شود که موضوع واجد جنبه کیفری نیز بوده است که در این صورت می‌تواند با استرداد دعوی، به دادگاه کیفری مراجعه کند. اما چنانچه دعوای ضرر و زیان ابتداء در دادگاه کیفری مطرح و صدور حکم کیفری به جهتی از جهات قانونی با تاخیر مواجه شود، مدعی خصوصی می‌تواند با استرداد دعوی، برای مطالبه ضرر و زیان به دادگاه حقوقی مراجعه کند.

چنانچه مدعی خصوصی قبلاً هزینه دادرسی را پرداخته باشد نیازی به پرداخت مجدد آن نیست.

ماده 17 قانون آیین دادرسی کیفریماده 15 قانون آیین دادرسی کیفری

تفسیر ماده 16 قانون آیین دادرسی کیفری

+ در این ماده برای بازگشت از دادگاه حقوقی و مراجعه به دادگاه کیفری همچنین برعکس آن، مصالح خواهان ملاحظه شده است.

بازگشت از دادگاه حقوقی برای رجوع به دادگاه کیفری زمانی است که خواهان در هنگام طرح دعوا در دادگاه حقوقی از وجود وصف مجرمانه اطلاع نداشته است. این اجازه یعنی دادن اختیار به خواهان جهت ترک دادگاه حقوقی و رجوع به دادگاه کیفری، عدول از قاعده و روی آوری به سوی استثناء است زیرا اصل بر رسیدگی دادگاه حقوقی است و علی القاعده بازگشت از آن باید ممنوع باشد؛ اما جهت جلوگیری از تضییع حق انتخاب خواهان در این مرحله، به لحاظ‌ عدم اطلاع وی از وجود وصف مجرمانه، حق انتخاب مجدد برای او مقرر شده است.

از طرفی، بازگشت از دادگاه کیفری جهت رجوع به دادگاه حقوقی نیز زمانی مقدور است که صدور حکم در دادگاه کیفری به جهتی از جهات با تاخیر مواجه شود. نیک روشن است که تاخیر در رسیدگی به دعوای حقوقی، همواره به ضرر خواهان است؛ بنابراین در این وضعیت نیز با هدف رعایت مصالح خواهان، حق انتخاب مجدد برای او مقرر شده است.[1]

نکته 1: شخص در ابتدا می تواند دعوی ضرر و زیان ناشی از جرم را به عنوان مدعی خصوصی در دادگاه حقوقی یا دادگاه کیفری مطرح کند اما بعد از اقامه دعوی در دادگاه حقوقی یا کیفری نمی تواند در دادگاه دیگر نیز ادعای خود را مطرح کند مگر:

• چنانچه ابتدا در دادگاه حقوقی مطرح کرده باشد: دعوای مذکور قابل طرح در دادگاه کیفری نیست، مگر آنکه مدعی خصوصی پس از اقامه دعوی در دادگاه حقوقی، متوجه شود که موضوع واجد جنبه کیفری نیز بوده است که در این صورت می‌تواند با استرداد دعوی، به دادگاه کیفری مراجعه کند.
• چنانچه ابتدا در دادگاه کیفری مطرح کرده باشد: چنانچه صدور حکم کیفری به جهتی از جهات قانونی با تاخیر مواجه شود، مدعی خصوصی می‌تواند با استرداد دعوی، برای مطالبه ضرر و زیان به دادگاه حقوقی مراجعه کند.

سوالات چهارگزینه‌ای