ماده 497 قانون مدنی

عقد اجاره به واسطه فوت موجر یا مستاجر باطل نمی‌شود، ولیکن اگر موجر فقط برای مدت عمر خود مالک منافع عین مستاجره بوده ‌است، اجاره به فوت موجر باطل می‌شود و، اگر شرط مباشرت مستاجر شده باشد، به فوت مستاجر باطل می‌گردد.

تفسیر ماده 497 قانون مدنی

+ در ماده 497 قانون مدنی، دو مورد از قاعده «بقای اجاره در صورت مرگ یکی از دو طرف» استثنا شده است و هیچ یک با لزوم عقد اجاره منافات ندارد:

1) در صورتیکه موجر فقط برای مدت عمر خود مالک منافع عین مستاجره بوده است، که در این حالت اجاره به فوت موجر باطل می‌شود.

در این مورد، باید دانست که مستاجر نمی‌تواند، به مدت عمر مالک منافع شود، چون مدت اجاره باید معین باشد. بنابراین، مستاجر هیچگاه مصداق کسی قرار نمی‌گیرد که برای مدت عمر مالک منافع شده و آن را برای مدتی اجاره داده است، در صورتی فرض ماده 497 قانون مدنی امکان دارد که، مالکی به رایگان منافع مال خود را به مدت عمر به دیگری بدهد، یا عین مال را منتقل سازد و منافع را تا زمانی که زنده است برای خود نگاه دارد و آنگاه چنین مالک منفعتی عین را اجاره دهد.

2) در صورتی که شرط مباشرت مستاجر شده باشد، که فوت او از موارد انحلال اجاره است.

در این مورد دیگر، باید افزود که مقصود از «شرط مباشرت مستاجر» موردی است که مباشرت «قید» انتفاع باشد، یعنی منفعت بطور مطلق به مستاجر تملیک نشود و مقید به انتفاع شخص او گردد. در جایی که انتقال منفعت بدون قید انجام شده، لیکن مستاجر تعهد کرده است که تنها خود از عین مورد اجاره استفاده کند، فوت مستاجر باعث بطلان اجاره نمی‌شود. در این فرض، موجر می‌تواند به این علت که انجام شرط ممتنع شده است (ماده 240 قانون مدنی) اجاره را فسخ کند.[1]