ماده 791 قانون مدنی
قانون مدنی » جلد اول: در اموال » کتاب دوم: در اسباب تملک » قسمت دوم: در عقود و معاملات و الزامات » باب سوم: در عقود معینه مختلفه » فصل هجدهم: در رهن
اگر عین مرهونه به واسطه عمل خود راهن یا شخص دیگری تلف شود، باید تلف کننده بدل آن را بدهد و بدل مزبور رهن خواهد بود.
تفسیر ماده 791 قانون مدنی
+ بنابراین، هرگاه کسی مال رهن را تلف کند، خواه تلف کننده راهن یا مرتهن یا شخص ثالث باشد، باید بدل آن را بدهد. این بدل ممکن است مثل یا قیمت آن باشد و در هر حال جانشین مال مرهون در دارایی راهن است و همان موقعیت را پیدا می‌کند. به اضافه، هدف از رهن این است که دین از محل قیمت وثیقه استیفاء شود و بنابراین وجود عین مال لازمه ایجاد وثیقه نیست.
آنچه تلف کننده در برابر عین می‌پردازد، خود به خود رهن است و نیاز به تراضی جدید و عقد دیگر ندارد.[1]
+ در صورتی که بدل مورد رهن پول باشد، مرتهن نمی‌تواند پیش از سررسید دین آن را بابت طلب خود بردارد و باید پول را همچون امانت راهن نزد خود نگاه دارد.[2]
سوالات چهارگزینه‌ای
سوال) «الف» مالی را نزد «ب» رهن گذاشته است و «ج» بدون تقصیر، آن مال را اتلاف می کند. روابط حقوقی اشخاص مزبور، در کدام مورد، به طور صحیح بیان شده است؟ (مرکز وکلا 99)
1) متلف باید بدل مال را بدهد و بدل مزبور، رهن نخواهد بود، مگر اینکه بینِ «الف» و «ب» عقد رهن جدیدی منعقد شود.
2) متلف باید بدل مال را بدهد و بدل مزبور، رهن خواهد بود، بدون اینکه عقد رهن جدیدی بینِ «الف» و «ب» منعقد شود.
3) متلف باید بدل مال را به «الف» بدهد و خسارت «ب» را از جهت سقوط حق وثیقه او جبران کند.
4) با توجه به عدم تقصیر، متلف مسئولیتی ندارد.
پاسخ سوال
پاسخ: گزینه 2
توضیح: هرگاه کسی مال رهن را تلف کند (چه تقصیر کرده باشد و چه تقصیر نکرده باشد)، خواه تلف کننده راهن یا مرتهن یا شخص ثالث باشد، باید بدل آن را بدهد. آنچه تلف کننده در برابر عین می‌پردازد، خود به خود رهن است و نیاز به تراضی جدید و عقد دیگر ندارد.
منابع
1. کاتوزیان، ناصر، عقود معین، ج4، ش338، تهران، انتشارات گنج دانش.
2. کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، م791، تهران، انتشارات میزان.