شروط باطل (مواد 232 و 233 قانون مدنی)

تعریف شرط ضمن عقد: توافقی که افراد ضمن عقد دیگری می کنند. این نوع توافق تابع عقد دیگر است و استقلال ندارد و در صورت بطلان یا انحلال عقد اصلی، اصولا باطل یا از بین رفته به شمار می آید.شرط بدین معنی شرط ضمن العقد یا ضمن عقد نامیده می‌شود. مفهوم شرط ضمن عقد در حقوق مدنی، تعهدی تبعی که وابسته به تعهد اصلی است.

+ اگر ثابت شود که معامله اصلی باطل بوده است، شرط ضمن آن نیز بی اثر می‌شود، هرچند که به خودی خود تمام شرایط صحت معامله را نیز دارا باشد.

+ اگر عقد اصلی غیرنافذ باشد، شرط ضمن عقد نیز غیرنافذ است مثل عقد اکراهی.

+ شروط باطل، طبق قانون مدنی بر دو قسم است:

1) شروطی که باطل است ولی مفسد (مبطل) عقد اصلی نیست؛

2) شروطی که باطل و موجب بطلان عقد است.[صفایی، سید حسین، قواعد عمومی قراردادها، ص 206]

نکته: واژه “انجام”  در ماده ۲۳۲ قانون مدنی، منحصراٌ ناظر بر شرط فعل است.

+ بطلان شرط، اگر مستند به فعل مشروط‌له نباشد و با جهل به فساد شرط موضوع تراضی قرار بگیرد، به مشروط‌له حق فسخ می‌دهد.[کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، م232]