اعمال حقوقی و وقایع حقوقی
وقایع حقوقی
وقایع حقوقی، دستهای از وقایع است که آثار حقوقی آن نتیجه اراده شخص نیست و به حکم قانون به وجود میآید، اعم از این که ایجاد واقعه اردای باشد: مانند غصب و اتلاف مال غیر، یا غیرارادی: نظیر فوت و تولد شخص.
اعمال حقوقی
+ اعمال حقوقی، کارهای ارادی است که به منظور ایجاد اثر حقوقی خاص انجام میشود و قانون نیز اثر دلخواه را بر آن بار میکند. به عبارت دیگر، عمل حقوقی کار ارادی است که اثر حقوقی آن با آنچه فاعل میخواسته منطبق است: مانند عقود و ایقاعات.
عمل حقوقی عملی است که با قصد قبلی و از روی اراده و با قصد نتیجه خاص انجام یا ترک میشود. بنابراین فعل یا ترک فعل ناشی از قصد را عمل حقوقی میگوییم. همانگونه که گفته شده است: «عمل حقوقی هر عملی است قاصدانه که منشاء اثر حقوقی باشد».
+ اصطلاح اعمال حقوقی در مواد 962 و 1213 قانون مدنی آمده است.
اعمال حقوقی، اعلام ارادهای است که به منظور ایجاد اثر حقوقی خاص انجام میشود و قانون نیز اثر دلخواه را بر آن بار میکند. این اعلام اراده را «انشاء» به معنی ایجاد میگویند و برای بیان ارادی و عمدی آن «قصد انشاء» نیز گفته میشود.
+ انشاء اثر حقوقی، هرگاه با دو اراده متقابل یا توافق صورت پذیرد، «عقد» نامیده میشود و آنکه با یک اراده تحقق مییابد «ایقاع» است. ولی، وصف مشترک هر دو این است که اراده شخص کارگزار اصلی است و جانشین اراده عمومی (قانون) میشود.
اقسام اعمال حقوقی
اعمال حقوقی به دو گروه ممتاز زیر تقسیم میشود:
1) عقد یا قرارداد:
طبق ماده 191 قانون مدنی: «عقد محقق میشود به قصد انشاء …». پس باید گفت: عقد توافق دو انشاء است.
2) ایقاع:
+ ایقاء، که با یک انشاء واقع میشود و اثر دلخواه را ایجاد میکند، بدون اینکه نیاز به توافق باشد: چنانکه ابراء به اراده طلبکار واقع میشود و طلاق به اراده شوهر.
وقایع حقوقی | اعمال حقوقی |
ایفای ناروا | معامله فضولی |
اداره مال غیر | |
غصب | |
اتلاف | |
تسبیب | |
استیفا | |
استفاده بلاجهت | |
فوت | |
تولد |
منابع
1. کاتوزیان، ناصر، مقدمه علم حقوق، انتشارات گنج دانش.
2. کاتوزیان، ناصر، اعمال حقوقی، انتشارات گنج دانش.