قانون مدنی

ماده 387 قانون مدنی

قانون مدنی » جلد اول: در اموال » کتاب دوم: در اسباب تملک » قسمت دوم: در عقود و معاملات و الزامات‌ » باب سوم: در عقود معینه مختلفه » فصل اول: در بیع » مبحث چهارم: در آثار بیع » فقره دوم: در تسلیم

اگر مبیع قبل از تسلیم، بدون تقصیر و اهمال از طرف بایع تلف شود، بیع منفسخ و ثمن باید به مشتری مسترد گردد، مگر این که بایع برای‌ تسلیم به حاکم یا قائم مقام او رجوع نموده باشد که در این صورت تلف از مال مشتری خواهد بود.

تفسیر ماده 387 قانون مدنی

+ با اینکه در حقوق ما عقد بیع تملیکی است، اگر مبیع پیش از تسلیم به خریدار در اثر حادثه‌ای تلف شود، از کیسه فروشنده است و او باید ثمنی را که در برابر مال تلف شده گرفته است به خریدار بازگرداند: این مسئولیت تلف را در اصطلاح «ضمان معاوضی» گویند. اثر مهم «تسلیم» انتقال ضمان معاوضی از عهده فروشنده به عهده خریدار است. زیرا، پس از تسلیم، بیع تمام شده محسوب می‌شود و تلف مبیع دیگر ارتباطی به فروشنده ندارد.[1]


محدودیت در دسترسی کامل به این نوشته

دسترسی کامل به این نوشته برای اعضای ویژه بهاداد در نظر گرفته شده است.

ثبت نام | اطلاعات بیشتر

 

سوالات چهارگزینه‌ای

سوال) اگر مبیع عین معین باشد و پس از انعقاد عقد، تسلیم مبیع برای همیشه غیر مقدور گردد، سرنوشت معامله چه خواهد بود؟ (ازاد ۹۲)

۱) باطل است.

۲) منفسخ می‌شود.

۳) قابل فسخ می‌گردد.

۴) صحیح است.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 2

توضیح: عدم قدرت تسلیم مبیع:

  • هنگام عقد: عقد باطل است.
  • پس از عقد (و بطور موقت): مشتری حق فسخ دارد.(خیار تعذر تسلیم)
  • پس از عقد (و بطور دایم): عقد منفسخ می‌شود.

سوال) در فرض‌ عدم امکان اجرای تعهد ایجاد شده نسبت به مال کلی، قرارداد مورد نظر چه حکمی پیدا می‌کند؟ (قضاوت ۷۴)

۱) عقد، تمام شده و خاتمه یافته تلقی می‌گردد زیرا امکان ادامه حیات ان با وضعیت جدید پیش امده ممکن نیست.

۲) عقد، باطل می‌گردد زیرا کشف می‌شود که از همان ابتدای تشکیل قرارداد، تعهد قابلیت اجرا نداشته است.

۳) عقد، منفسخ می‌گردد زیرا در این حالت شبیه موردی است که عین معین موضوع قرارداد از بین برود.

۴) عقد، از طریق خیار تعذر تسلیم، قابل فسخ است زیرا در زمان تشکیل، همه ارکان صحت ان فراهم بوده و ناتوانی عارضی، موجب‌ عدم اجرای تعهد شده است.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 3

توضیح: عدم قدرت تسلیم مبیع:

  • هنگام عقد: عقد باطل است.
  • پس از عقد (و بطور موقت): مشتری حق فسخ دارد.(خیار تعذر تسلیم)
  • پس از عقد (و بطور دایم): عقد منفسخ می‌شود.

سوال) اگر بعد از انعقاد عقد بیع، فروشنده قدرت تسلیم قسمتی از مبیع را به طور دایم از دست بدهد، عقد بیع چه وضعیتی دارد؟ (وکالت ۸۷)

۱) عقد بیع نسبت به همان قسمت باطل است.

۲) عقد بیع نسبت به همان قسمت منفسخ می‌شود.

۳) خریدار حق فسخ معامله را فقط نسبت به همان قسمت دارد.

۴) عقد بیع نسبت به ان قسمت منفسخ می‌شود و نسبت به بقیه، مشتری حق فسخ دارد.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 4

توضیح: طبق ماده 483 قانون مدنی، در‌ صورت تلف بعض مبیع، عقد بیع نسبت به آن قسمت منفسخ می‌شود و نسبت به بقیه، مشتری حق فسخ دارد.

سوال) در صورتی که بعد از عقد اجاره برای موجر امکان تسلیم عین مستاجره وجود نداشته باشد …. ؟ (ارشد 77)

۱) عقد اجاره منفسخ می‌شود.

۲) مستاجر حق فسخ اجاره را دارد.

۳) فقط مستاجر می‌تواند از موجر خسارات وارده به خود را مطالبه کند.

۴) به علت‌ عدم قدرت بر تسلیم عین مستاجره عقد اجاره باطل می‌شود.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 1

سوال) عدم امکان اجرای تعهد قردادی از ابتدا، همچنین عدم امکان حادث پس از تشکیل قرارداد، چه تاثیری بر قرارداد می‌گذارد؟ (قضاوت 94)

۱) در مورد اول قرارداد، باطل و در مورد دوم قرارداد، قابل فسخ است.

۲) در مورد اول قرارداد، قابل فسخ و در مورد دوم  قرارداد، منفسخ است.

۳) در مورد اول قرارداد، باطل و در مورد دوم دوم قرارداد، منفسخ است.

۴) در هر دو مورد قرارداد باطل است.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 3

توضیح: عدم قدرت تسلیم مبیع:

  • هنگام عقد: عقد باطل است.
  • پس از عقد (و بطور موقت): مشتری حق فسخ دارد.(خیار تعذر تسلیم)
  • پس از عقد (و بطور دایم): عقد منفسخ می‌شود.

سوال) تاجری یکی ازماشین هایی را که ظرف یک ماه اینده از گمرک ترخیص خواهد کرد به شخصی فروخته است ولی ترخیص کالاها با گذشت سه ماه از انعقاد عقد انجام نشده ولی قطعا تا دو ماه دیگر ترخیص انجام می شود. قرارداد بیع چه وضعیتی دارد؟ (قضاوت 92)

1) باطل است.

2) صحیح است چون موضوع معامله کلی در ذمه است.

3) صحیح است و مشتری باید تا زمان ترخیص صبر کند.

4) به استناد خیار تعذر تسلیم قابل فسخ است.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 4

توضیح: عدم قدرت تسلیم مبیع:

  • هنگام عقد: عقد باطل است.
  • پس از عقد (و بطور موقت): مشتری حق فسخ دارد.(خیار تعذر تسلیم)
  • پس از عقد (و بطور دایم): عقد منفسخ می‌شود.

سوال) شخصی ثلث صندوق میوه‌ای را خریده است و قبل از تحویل، دو ثلث ان تلف شده است. باقی مانده ………. تعلق دارد ؟ (قضاوت 74)

1) به خریدار

2) به فروشنده

3) نیمی به خریدار و نیمی به فروشنده

4) یک ثلث به خریدار و دو ثلث به فروشنده

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 4

توضیح: طبق ماده 575 قانون مدنی، هر یک از شرکاء، به نسبت سهم خود در نفع و ضرر سهیم می‌باشد، مگر اینکه برای یک یا چند نفر از آنها در مقابل عملی سهم زیادتری ‌منظور شده باشد.

در صورتی که مبیع کلی فی الذمه باشد (مثل این سوال) و مبیع قبل از تسلیم تلف شود، عقد به قوت خود باقی می‌ماند و دوباره باید تسلیم شود (یعنی در این سوال آن یک سوم باقی ماند باید تقسیم بر سه شود و یک قسمت از آن به خریدار و دو قسمت آن به فروشنده تعلق دارد). ولی اگر بعد از تعیین مصداق تلف شود، بیع منفسخ می‌شود (در نتیجه، قاعده تلف مبیع قبل از قبض ناظر به تمام اقسام بیع است که شامل عین معین، کلی در معین، کلی فی الذمه).

سوال) حکم تلف مبیع قبل از قبض در حقوق ایران کدام است؟ (ارشد 74)

1) انفساخ عقد بیع

2) بطلان عقد

3) قابل فسخ گردانیدن عقد

4) هیچ اثری ندارد.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 1

سوال) منظور از ضمان معاوضی چیست؟ (سردفتری 86)

1) منظور این است که طرفین عقد بیع، ملزم به مبادله ثمن و مبیع هستند.

2) منظور این است که بایع  یا مشتری پس از فسخ بیع، باید از عهده مخارج هم برآیند.

3) منظور این است که هر یک از طرفین عقد بیع، ضامن سلامت هر یک از عوضین هستند.

4) منظور این است که اگر مبیع قبل تسلیم تلف شود این تلف از مال فروشنده محسوب خواهد شد.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 4

سوال) منظور از “ضمان معاوضی” در عقد بیع؟ (ازاد 88)

1) تحمل خطر تلف مال است.

2) ضمان قهری است.

3) ضمان عقدی است.

4) ضمان معاملی نیست.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 1

سوال) در خصوص ضمان معاوضی کدام مورد صحیح است؟ (وکالت 96)

1) تعهد فروشنده به رد ثمن، در صورت مستحق للغیر درآمدن مبیع

2) تعهد فروشنده به رد ثمن، در صورت تلف قهری مبیع  قبل از قبض

3) انتقال دین مضون عنه به ضامن، به موجب عقد ضمان

4) ضمانت به مثل یا قیمت، به موجب یکی از اسباب ضمان

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 2

سوال) تلف مبیع قبل از قبض؟ (قضاوت 74)

1) از مال بایع است.

2) از مال خریدار است.

3) این قاعده بر خلاف اصل است.

4) موارد 1 و 3

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 1

سوال) قاعده تلف مبیع قبل ازقبض در حقوق ایران، ناظر به مبیعی است که؟ (ازاد 91)

1) کلی در معین باشد.

2) عین معین باشد.

3) کلی فی الذمه باشد.

4) همه موارد

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 4

سوال) در صورتی که مبیع پیش از تسلیم تلف شود بایع چه چیزی را به خریدار بدهد؟ (ارشد 75)

1) ثمن معامله را که گرفته است.

2) قیمت مبیع تلف شده در زمان تسلیم

3) قیمت مبیع تلف شده در زمان معامله

4) هیچ چیز

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 1

سوال) قاعده تلف مبیع قبل از قبض که ضمان معاوضی را بر عهده بایع قرار می‌دهد، در چه صورتی از تلف، قابل اجرا است؟ (وکالت 77)

1) در صورت اتلاف به وسیله بایع

2) در صورت اتلاف به وسیله مشتری

3) در صورت تلف با اهمال و تقصیر بایع

4) در صورت تلف  به حادثه خارجی و بدون تقصیر بایع

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 4

سوال) ضمن فروش یک ساختمان به ثمن معلوم، بر فروشنده شرط می شود که ان را ظرف دو ماه تعمیر کرده و تحویل دهد. در صورتی که فروشنده در تعمیر ساختمان تعلل ورزد و ساختمان در اثر زلزله تخریب شود، وضعیت حقوقی عقد بیع کدام است؟ (قضاوت 97)

1) قابل فسخ است.

2) قایل ابطال است.

3) لازم است و خریدار می تواند فروشنده را به اصلاح و بازسازی ساختمان ازام کند.

4) منفسخ است.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 4

سوال) تاجر ایرانی در سال 1396 ده دستگاه خودرو ار تولید کننده امریکایی خریداری می کند پس از عقد و قبل از سال محموله خودرو، قانونی در امریکا تصویب می شود که ارسال خودروهای مورد نظر به ایران  را ممنوع می کند. قرارداد بیع چه وضعیتی دارد؟ (ارشد 97)

1) از ابتدا باطل می شود.

2) غیر نافذ است.

3) خریدار حق فسخ دارد.

4) منفسخ می شود.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 4

سوال) اگر فروشنده برای تسلیم مبیع به خریدار مراجعه کند و خریدار از قبول آن امتناع کند و مبیع تلف گردد، تلف بر عهده کیست؟ (وکالت 84)

1) تلف از مال فروشنده است.

2) تلف عین بر عهده فروشنده و تلف منافع بر عده خریدار است.

3) تلف از مال خریدار است چون از قبول مبیع امتناع کرده است.

4) در صورتی تلف از مال فروشنده است که خریدار برای عدم قبول مبیع عذر موجهی داشته باشد.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 1

سوال) در صورتی که مبیع قیمی قبل از تسلیم بر اثر اهمال و تقصیر بایع تلف شود؟ (وکالت 96)

1) برای مشتری حق فسخ ایجاد می کند.

2) به دلیل تلف مبیع قبل از قبض، بیع منفسخ می گزدد.

3) بیع صحیح است و مشتری می تواند برای دریافت غرامت به بایع رجوع کند.

4) گزینه های 1 و 3

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 4

سوال) چنان چه هزار کیلو برنج موجود فروخته شود ولی قبل از تسلیم، نصف ان با تقصیر بایع تلف شود دز این صورت؟ (سردفتری 97)

1) بیع نسبت به تمام هزار کیلو صحیح است لیکن بایع باید بدل بخش تلف شده را به مشتری پرداخت کند.

2) بیع نسبت به نصف باقی مانده صحیح است و نسبت به نصف تلف شده منفسخ می گردد.

3) بیع نسبت به تمام هزار کیلو صحیح است ولی مشتری نسبت به کل حق فسخ دارد.

4) بیع نسبت به نصف باقی مانده صحیح است و مشتری نسبت به نصف تلف شده حق فسخ دارد.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 1

سوال) اگر در بیع 10 تن برنج عین معین، مبیع قبل تسلیم به مشتری توسط ثالث تلف شود مشتری چه حقی دارد؟ (قضاوت 92)

1) حق تعویض مبیع

2) خیار تعذر تسلیم یا حق رجوع به ثالث

3) فقط حق رجوع به ثالث

4) مطالبه ثمن به استناد انفساخ بیع

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 2

منابع

1. کاتوزیان، ناصر، عقود معین، ج1، ش 136، تهران، انتشارات گنج دانش.

2. کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، م387، تهران، انتشارات میزان.

3. نوین، پرویز، عقود معین (یک)، ص89، تهران، انتشارات گنج دانش.

4. کاتوزیان، ناصر، عقود معین، ج1، ش 143، تهران، انتشارات گنج دانش.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا