هرگاه نسبت به اصل معامله یا قرارداد راجع به داوری بین طرفین اختلافی باشد، دادگاه ابتدا به آن رسیدگی و اظهار نظر می‌نماید.
تفسیر ماده 461 قانون آیین دادرسی مدنی
+ هرگاه بین طرفین نسبت به اصل معامله یا قرارداد داوری اختلافی وجود داشته باشد سه حالت قابل تصور است:
1) تعیین داور مستلزم مراجعه به دادگاه نیست:
این حالت در صورتی متحقق است که در موافقت نامه داوری، داوران تعیین شده و نسبت به رسیدگی و صدور رای اقدام می نمایند.
در این حالت طرفی که اصل معامله یا قرارداد داوری را بی‌اعتبار می‌داند، می‌تواند پس از صدور رأی و ابلاغ آن، به همین علت درخواست صدور حکم به بطلان رأی داور نماید. (بند ۷ ماده 489 و ماده 490 قانون آیین دادرسی مدنی). در این صورت دادگاه صالع به صراحت ماده ۴۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی، ابتدا به اختلاف مزبور رسیدگی و پس از اظهار نظر نسبت به آن، حکم ابطال رأی را صادر و یا درخواست صدور حکم به بطلان رای داور را رد می‌نماید.
2) تعیین داور مستلزم مراجعه به دادگاه است:
این حالت در صورتی اتفاق می‌افتد که داوران در موافقت نامه داوری تعیین نشده اند و یکی از طرفین نیز تعیین داور خودداری می نماید و یا اگرچه داوران در موافقت نامه داوری تعیین شده اند اما نمی خواهند یا نمی توانند به عنوان داور رسیدگی نمایند.
در این حالت طرفی که نسبت به اصل معامله یا قرارداد داوری اعتراض داشته باشد، از تعیین داور خودداری و طرف مقابل به وسیله‌ی اظهارنامه از او درخواست می‌نماید که در این خصوص اقدام کند. (مواد ۴۵۹ و ۴۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی). چون مخاطب در پاسخ به اظهارنامه علی القاعده علت عدم تعیین داور را اعتراض خود به اصل معامله یا قرارداد داوری عنوان می‌نماید، اظهار کننده ناچار می‌شود تعیین داور را از دادگاه درخواست نماید که در این صورت مکلف به تقدیم اظهارنامه‌ی فرستاده شده و پاسخ احتمالی طرف مقابل به آن، می‌باشد. دادگاه با آگاهی از اعتراض مزبور ابتدا نسبت به آن رسیدگی ودر صورتی که نظر به رد اعتراض دهد به تعیین داور نیز اقدام می نماید.
3) اقامه‌ی اصل دعوا در دادگاه:
در این حالت یکی از طرفین با بی‌اعتبار دانستن اصل معامله یا قرارداد داوری، از رجوع به داوری خودداری نموده و اصل دعوا را برای رسیدگی و صدور رأی در دادگاه اقامه می‌نماید.
در این حالت خوانده‌ی دعوا با استناد به موافقت نامه داوری، نسبت به رسیدگی به دعوا در دادگاه ایراد می‌نماید. در این صورت نیز دادگاه در پذیرش یا رد ایراد، ابتدا نسبت به اعتبار یا بی‌اعتباری اصل معامله و یا قرارداد داوری رسیدگی و پس از اظهار نظر در این خصوص ایراد خوانده را پذیرفته و قرار عدم استماع صادر و یا ایراد را مردود و به دعوا رسیدگی می‌کند.[1]
محدودیت در دسترسی کامل به این نوشته
دسترسی کامل به این نوشته برای اعضای ویژه بهاداد در نظر گرفته شده است.
منابع
1. شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی (دوره‌ی پیشرفته)، ج3، ص538، انتشارات دراک.
2. شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی (دوره‌ی پیشرفته)، ج3، ش965، انتشارات دراک.