ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری

جبران ضرر و زیان های مادی و معنوی و منافع ممکن‌الحصول ناشی از جرم

شاکی می‌تواند جبران تمام ضرر و زیان های مادی و معنوی و منافع ممکن الحصول ناشی از جرم را مطالبه کند.

تبصره ۱- زیان معنوی عبارت از صدمات روحی یا هتک حیثیت و اعتبار شخصی، خانوادگی یا اجتماعی است. دادگاه می‌تواند علاوه بر صدور حکم به جبران خسارت مالی، به رفع زیان از طرق دیگر از قبیل الزام به عذرخواهی و درج حکم در جراید و امثال آن حکم نماید.

تبصره ۲- منافع ممکن الحصول تنها به مواردی اختصاص دارد که صدق اتلاف نماید. همچنین مقررات مرتبط به منافع ممکن الحصول و نیز پرداخت خسارت معنوی شامل جرائم موجب تعزیرات منصوص شرعی و دیه نمی‌شود.

ماده 15 قانون آیین دادرسی کیفریماده 13 قانون آیین دادرسی کیفری

تفسیر ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری

نکته 1- مرجع طرح دعوای خصوصی دادگاه حقوقی و مرجع طرح دعوای کیفری دادگاه کیفری است.

اما دعوی ضرر و زیان ناشی از جرم استثنایی بر این اصل است که اگر ضرر و زیان ناشی از جرم باشد را مطالبه کند دادگاه کیفری به این دعوا نیز رسیدگی می‌کند.

در اصطلاح حقوقی به این امر رسیدگی به دعوای حقوقی به تبع امر کیفری گفته می‌شود.

نکته 2- منافع ممکن‌الحصول، منافعی هستند که مقتضی وجود آنها حاصل شده باشد. این گونه منافع را عرف و قانون در حکم موجود می‌داند و چنانچه کسی آن را تلف کند یا باعث تفویت آن شود، باید خسارت ناشی از اقدام خود را جبران کند؛ مانند اجرت‌المثل ایام بیکاری راننده شاغل تاکسی صدمه‌دیده که با توجه به تبصره 2 ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری و قواعد تسبیب و لاضرر و مقررات قانون مسئولیت مدنی، این قبیل منافع قابل مطالبه‌اند؛ به هرحال تمیز و تشخیص منافع ممکن‌الحصول در هرمورد، به عهده قاضی رسیدگی‌کننده می‌باشد

منافع ممکن الحصول منافعی هستند که مقتضی وجود آن‌ها حاصل شده باشد مانند درختانی که شکوفه دارند و این شکوفه‌ها مقتضی میوه دادن است و میوه منفعت درخت به شمار می‌آید، چرا که به حکم عادت در آینده ایجاد می‌شوند و اینگونه منافع را عرف و قانون در حکم موجود می‌داند و چنانچه کسی اینگونه منافع را تلف کند باید خسارت ناشی از این اقدام را جبران کند و آن را از این جهت منافع ممکن الحصول نامیده‌اند که قطعی الوصول نیست. مثلاً شکوفه‌های درختان در عرف مقتضی وجود میوه است اما ممکن است که طوفان و سرما آن را ضایع گرداند.

اما منافعی هستند که به احتمال در آینده ایجاد می‌شوند مثل فوت شدن منفعتی که از انجام به موقع یک تعهد می‌توانست حاصل آید مثلاً، خریدار آرد نتوانسته آن را به موقع تحویل بگیرد و شیرینی پخته و آن را بفروشد و حال شیرینی در بازار با نزول قیمت روبرو شده است و از این جهت سود کمتری عاید خریدار می‌شود و قسمتی از آن سود احتمالی از دست وی رفته است که این را عدم النفع می‌گویند. یعنی مقتضی چنین منفعتی در عین وجود ندارد.

دشواری دعوی‌ عدم النفع در مشکل اثبات مسلم بودن منافع در صورت وفای به عهد است و نمی‌توان سیر متعارف امور را معیار احراز آن قرار داد. قانون نیز عدم النفع را نمی‌پذیرد چرا که در دید عرف مسلم نیست، پس موضوع منافع ممکن الحصول و خسارات ناشی ازعدم النفع یکی نیستند و منافع ممکن الحصول قابل مطالبه هستند.[1]

سوالات چهارگزینه‌ای