مجازات اشد
منظور از مجازات اشد، حداکثر مجازات نیست بلکه تعیین جرمی است که مجازات آن بیشتر است.
در تعدد اعتباری زمانی که رفتار واحد دو عنوان مجرمانه داشته باشد عنوان مجرمانه‌ای که مجازات بیشتری دارد اعمال می‌شود.
مثلا وقتی عمل مرتکب هم متضمن خیانت در امانت (با مجازات ۳ ماه تا ۱.۵ سال حبس) و هم انتقال مال غیر (با مجازات ۱ تا ۷ سال حبس) است، قاضی ناچار است بین این دو، مجازات اشد را انتخاب کند که انتقال مال غیر با مجازات ۱ تا ۷ سال حبس است. و قاضی مخیر است بین ۱ تا ۷ سال بر اساس کیفیات و شرایط ارتکاب جرم، مجازات را تعیین کند.
تشخیص مجازات اشد
حالت های مختلف تشخیص مجازات اشد:
1) بین حبس و جزای نقدی: بطور مثال در شهادت دروغ (ماده 650) با مجازات از سه ماه و یک روز تا دو سال حبس یا جزای نقدی از 1500 میلون تا 12 میلیون ریال است:
- ملاک حبس است یا جزای نقدی: طبق تبصره ماده 19 قانون مجازات اسلامی، در صورت تعدد مجازات‌ها، مجازات شدیدتر و در صورت عدم امکان تشخیص مجازات شدیدتر، مجازات حبس ملاک است.
- مجازات شدیدتر: مجازاتی که حداقل آن منطبق بر یکی از درجات ماده 19 و حداکثر آن منطبق با درجه بالاتر باشد، از درجه بالاتر محسوب می‌شود.
← پس در ماده 650، حداقل مجازات حبس با مجازات حبس درجه 7 تطبیق می کند و حداکثر آن با مجازات درجه 6. بنابراین مجازات این جرم در 6 محسوب می‌شود.
2) بین حبس و حبس: بطور مثال کارمند یک شرکت تجاری غیردولتی به جهت اخراج، مبادرت به آتش زدن پارکینگ شرکت می‌کند که در اثر آن سه خودرو متعلق به شرکت (با مجازات حبس از سه ماه تا 18 ماه) و یک بسته حاوی اوراق تجارتی شرکت (با مجازات 45 روز تا یک سال حبس) می‌سوزند. با رعایت قواعد تعدد جرم، مرتکب به مجازات حبس از سه ماه تا هجده ماه محکوم می‌شود. به این دلیل که مجازات جرم اول بیشتر (مجازات اشد) از دومی است.
3) بین حبس و مجازات تکمیلی و تبعی: (الف) مرتکب جرم کلاهبرداری و جرم سلب آزادی شخصی افراد ملت شده است. دادگاه برای جرم اول وی را به هفت سال حبس و دو میلیارد ریال جزای نقدی و رد مال و برای جرم دوم به سه سال انفصال از خدمت و محرومیت از مشاغل حکومتی و سه سال حبس حکم می‌دهد. مجازات مرتکب هفت سال حبس و دو میلیارد ریال جزای نقدی و سه سال انفصال از خدمت و محرومیت از مشاغل حکومتی است. زیرا طبق تبصره ح ماده 134، اگر مجازات اَشد فاقد آثار تبعی (۲۵) و تکمیلی (۲۳) و مجازات خفیف تر دارای آثار تبعی و تکمیلی باشد، علاوه بر مجازات اصلی اَشد، مجازات تبعی و تکمیلی مجازات غیر اشد نیز اجرا می‌شود.