ماده 804 قانون مدنی
قانون مدنی » جلد اول: در اموال » کتاب دوم: در اسباب تملک » قسمت دوم: در عقود و معاملات و الزامات » باب سوم: در عقود معینه مختلفه » فصل نوزدهم: در هبه
در صورت رجوع واهب، نماآت عین موهوبه اگر متصل باشد مال واهب، و اگر منفصل باشد مال مُتَّهِب خواهد بود.
تفسیر ماده 804 قانون مدنی
نکته 1- رجوع از هبه عقد را از ابتدا باطل نمی‌کند. اثر این عمل حقوقی ناظر به آینده است و باعث می‌شود که، از هنگام انشاء آن، مالکیت به واهب بازگردد.
← آنچه از مورد هبه به عنوان نماء و محصول به بار آید از آن متهب است، زیرا منافع در ملکیت او به وجود می‌آید. پس، اگر گوسفندی در این زمان بزاید یا زمین محصولی دهد یا درخت میوه‌ای بار آورد، به استناد رجوع از هبه پس گرفته نمی‌شود و به متهب تعلق دارد.
برعکس، آنچه در اثر روییدن و پروردن یا به حکم طبیعت و ساختمان صنعتی بر مورد هبه افزوده می‌شود، تابع آن است و عرف این فزونی را از اجزای عین می‌بیند. این منافع را «نماء متصل» می‌نامند. واهب، با رجوع از هبه، عین را چنانکه هست پس می‌گیرد و به همین جهت «نماء متصل»، به او بازگردانده می‌شود، هرچند که نتیجه کار متهب باشد.[1]
سوالات چهارگزینه‌ای
سوال) درخصوص رجوع از هبه، کدام مورد صحیح است؟ (مرکز وکلا 98)
1) رجوع از هبه ایقاع است و مستلزم اعلام اراده واهب به متهب است.
2) نمائات متصل، متعلق به واهب (رجوع‌کننده است، اگرچه نتیجه کار متهب باشد.
3) اگر واهب پس از هبه و قبض آن محجور شود، تا زمانی که عین موهوبه موجود است، قیم او می‌تواند رجوع کند.
4) در صورتی که متهب زوجه واهب باشد، رجوع امکان‌‌پذیر نیست.
پاسخ سوال
پاسخ: گزینه 2
توضیح: هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به کس دیگری تملیک می‌کند.
← تملیک کننده واهِب، طرف دیگر را مُتَّهِب، مالی را که مورد هبه است عین موهوبه می‌گویند.
⇐ رجوع از هبه یک ایقاع است. در ایقاعات اظهار اراده لازم است اما اطلاع یافتن متهب از این اعلام اراده لازم نیست.
⇐ بعد از فوت واهب یا متهب رجوع ممکن نیست. ولی در صورت حجر واهب فعلا قیم او حق رجوع از هبه را ندارد.
⇐ در صورتی که متهب پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد هبه قابل رجوع نیست اما هبه به زوجه قابل رجوع است.
⇐ منافع متصل در فاصله عقد تا رجوع متعلق به واهب و منافع منفصل متعلق به مهتب است.
منابع
1. کاتوزیان، ناصر، عقود معین، ج3، ش51، تهران، انتشارات گنج دانش.