هر کس مدعی حقی باشد باید آن را اثبات کند، و مدعی‌‌علیه، هرگاه در مقام دفاع مدعی امری شود که محتاج به دلیل باشد، اثبات امر بر عهده او است.
تفسیر ماده 1257 قانون مدنی
+ اثبات حق با کسی است که اجرای آن را از دادگاه می‌خواهد. این شخص را در اصطلاح «مدعی» یا «خواهان» می‌نامند. پس به طور معمول مدعی کسی است که دادخواست می‌دهد و رد مال یا انجام دادن کاری را می‌خواهد. ولی، گاه در جریان دعوا نیز طرف او برای دفاع از خود امری را ادعا می‌کند که خلاف اصل یا ظاهر است، باید اثبات کند: مانند ادعای پرداخت نفقه و بدهی، وجود قوه قاهره و انجام دادن کار مورد تعهد.[1][2]
+ دلیل عبارت از امری است که اصحاب دعوا برای اثبات یا دفاع از دعوا به آن استناد می‌نمایند (ماده ۱۹۴ قانون آیین دادرسی مدنی).
+ اثبات چه امری بر عهده مدعی است: ادعای طرفین بر دو مبنای ممتاز استوار است:
1) وقایع و اعمال حقوقی که ریشه و سبب حق مورد ادعا قرار می‌گیرد (مسائل ماهوی)
2) قواعد حقوقی که بر روابط آنها حکم‌فرماست (مسائل قانونی)
بطور مثال شخصی ادعا دارد که در نتیجه بی‌مبالاتی خوانده سگ او به من آسیب رسانده است، و از دادگاه می‌خواهد که صاحب سگ را به جبران خسارات محکوم کند. محکوم ساختن خوانده منوط بر این است که در مرحله نخست بی‌مبالاتی او در نگهداری از سگ و آسیب دیدن خواهان به وسیله این حیوان ثابت شود (مسائل ماهوی) و در مرحله دوم احراز شود که قانون (ماده 334 قانون مدنی) صاحب حیوان را مسئول خساراتی که در نتیجه تقصیر در حفظ حیوان به بار آمده است می‌داند (مسائل قانونی).
پس اثبات مسائل ماهوی به عهده مدعی است و او باید دلایل وقوع حوادثی را که مبنای حق خویش می‌داند به دادگاه بدهد.[1]
منابع
1. کاتوزیان، ناصر، مقدمه علم حقوق، ش328، انتشارات گنج دانش.
2. کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، م1257، تهران، انتشارات میزان.