ماده 249 قانون تجارت

برات‌دهنده، کسی که برات را قبول کرده و ظهرنویس‌ها در مقابل دارنده برات مسئولیت تضامنی دارند. دارنده برات در صورت عدم تادیه و اعتراض می‌تواند به هر کدام از آنها که بخواهد منفرداً یا به چند نفر یا به تمام آنها مجتمعاً رجوع نماید. ‌همین حق را هر یک از ظهرنویس‌ها نسبت به برات‌دهنده و ظهرنویس‌های ماقبل خود دارد.

‌اقامه دعوی بر علیه یک یا چند نفر از مسئولین موجب اسقاط حق رجوع به سایر مسئولیت برات نیست. اقامه‌کننده دعوی ملزم نیست ترتیب ظهرنویسی را از حیث تاریخ رعایت کند. ‌ضامنی که ضمانت برات‌دهنده یا محال‌علیه یا ظهرنویسی را کرده فقط با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت نموده است.

« ماده 250 قانون تجارتماده 248 قانون تجارت »

تفسیر ماده 249 قانون تجارت

+ هر گاه معلوم باشد که ضمانت برای چه کسی است، باید فرض کرد که ضمانت بعد از تاریخی تحقق پیدا کرده است که در آن مضمون عنه برات را امضاء کرده است. در غیر این صورت، دادگاه با توجه به اوضاع و احوال قضیه، تاریخ ضمانت را معین خواهد کرد و هر گاه دادگاه از اوضاع و احوال نتواند چنین تاریخی را معین کند، تاریخ صدور برات را باید تاریخ ضمانت تلقی کرد؛ زیرا مسلم است که ضمانت نمی‌توانسته است قبل از تاریخ صدور برات صورت گرفته باشد. (1)

+ ضمانت به موجب سند جداگانه، حتی با قید مشخصات برات و مضمون له و مضمون عنه تابع مقررات حقوق مدنی است و فقط در صورتی جنبه تضامنی دارد که طرفین بر تضامنی بودن آن تصریح کرده باشند. (1)

+ هر گاه برات توسط یکی از مسئولان قبلی برات ضمانت شود، ضمانت در صورتی قابل قبول است که وضعیت دارنده برات را بهبود بخشد. بدین ترتیب، اگر برات گیری که برات را قبول کرده است از ظهرنویسان برات ضمانت کند، این ضمانت به دلیل آنکه خود برات گیر، متعهد اصلی برات است مفید نیست. همچنین اگر صادرکننده براتی که مورد قبول قرار نگرفته است از یکی از ظهرنویسان ضمانت کند نیز ضمانتش موثر نیست. برعکس، ضمانت کردن از ضامن برات بلااشکال است و بر ارزش آن می‌افزاید؛ مع ذلک، مسئولیت چنین ضامنی در صورتی تضامنی است که به حکم ماده ۴۰۳ قانون تجارت بر آن تصریح شده باشد. (1)

+ به نظر ما در صورت‌عدم امکان تشخیص مضمون عنه باید ضمانت را به حساب برائت کش گذاشت؛ زیرا در بین مسئولان برات، مسئولیت او از همه بیشتر است. (1)

+ به نظر ما هر گاه ضامن، برات را با حسن نیت پرداخت کرد باشد، برات گیر نمی‌تواند در مقابل او به ایراد مزبور متوسل شود؛ چه ضامن در سیستم حقوق تجارت، قائم مقام مضمون عنه نیست تا برات گیر بتواند از همان حقوقی که در مقابل صادرکننده داشته است، در مقابل او استفاده کند. در واقع، پس از پرداخت برات، ضامن دارنده‌ای است که مطابق مقررات برواتی، حق رجوع به کلیه مسئولان برات را دارد. برعکس، هر گاه برات گیری که برات را قبول کرده است آن را در حالی پرداخت کند که محل نزد او نبوده است، حق مراجعه به ضامن صادرکننده را خواهد داشت. (1)

+ برای آنکه دارنده بتواند از حق مذکور در ماده ۲۴۹ قانون تجارت استفاده کند باید تکالیف زیر را رعایت کند:

– ظرف مهلت قانونی اعتراض کند؛

– در صورت ضرورت اخذ قبولی، برات را به موقع برای قبولی ارائه دهد.

– در مورد برات به رویت ظرف یک سال از تاریخ اعتراض، اقامه دعوی کند. (2)

+ صادر کننده سند، ظهرنویس سند و قبول کننده (در برات) همگی در برابر دارنده سند مسوولیت تضامنی دارند.(3)