ماده 380 قانون مجازات اسلامی

دفاع از اکراه

اگر شخصی برای دفاع و رهایی از اکراه با رعایت شرایط مقرر در دفاع مشروع، مرتکب قتل اکراه کننده شود یا آسیبی به او وارد کند، قصاص، دیه و تعزیر ندارد.

ماده 381 قانون مجازات اسلامی ماده 379 قانون مجازات اسلامی

تفسیر ماده 380 قانون مجازات اسلامی

+ استناد به ماده ۳۸۰ قانون مجازات اسلامی مستلزم توجه به موارد زیر است:

۱) از نظر قانونگذار، اکراه، حسب مورد می‌تواند در مواردی تجاوز یا خطر فعلی یا قریب الوقوع باشد، بنابراین، دفاع در مقابل آن به استناد ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامی مجاز خواهد بود.

۲) حق دفاع در مقابل اکراه، منحصر به اکراه شونده نیست. در ماده ۳۸۰ از واژه «شخص» در صدر ماده استفاده شده و به دلیل‌عدم انحصار به اکراه شونده، برابر تبصره ۱ ماده ۱۵۶ که مجوز دفاع از دیگری را با رعایت شرایط می‌دهد، هر فرد دیگری غیر از اکراه شونده نیز می‌تواند مستند به تبصره مذکور، از مکرَه (اکره شونده) دفاع نماید، ارتکاب جنایت در مقام دفاع، در این فرض، باید فقط علیه اکراه کننده اعمال شود. تصریح قانونگذار به واژه اکراه کننده در جمله «… مرتکب قتل اکراه کننده شود یا آسیبی به او وارد کند، قصاص، دیه و تعزیر ندارد»، موید این ادعا است.

۳) صرف اعمال اکراه از سوی اکراه کننده، مجوز دفاع نبوده و اکراه در صورتی قابل دفاع و مجوز ارتکاب جنایت علی اکراه کننده است که شرایط مقرر در دفاع حاکم باشد. این شرایط باید منطبق با ماده ۱۵۶ و تبصره‌های آن و نیز ماده ۱۵۷ قانون مجازات اسلامی باشد. تبصره ۲ ماده ۳۰۲ قانون مجازات اسلامی نیز باید رعایت شود: «در مورد بند(ت) چنانچه نفس دفاع صدق کند ولی از مراتب آن تجاوز شود قصاص منتفی است، لکن مرتکب به شرح مقرر در قانون به دیه و مجازات تعزیری محکوم می‌شود».[1]