ماده 100 قانون مدنی

اگر مجرای آب شخصی در خانه دیگری باشد و در مَجری خرابی بهم رسد به نحوی که عبور آب موجب خسارت خانه شود مالک خانه‌ حق ندارد صاحب مجری را به تعمیر مجری اجبار کند بلکه خود او باید دفع ضرر از خود نماید چنانچه اگر خرابی مَجری مانع عبور آب شود مالک خانه‌ ملزم نیست که مجری را تعمیر کند بلکه صاحب حق باید خود رفع مانع کند در این صورت برای تعمیر مجری می‌تواند داخل خانه یا زمین شود ولیکن ‌بدون ضرورت حق ورود ندارد مگر به اذن صاحب ملک.

تفسیر ماده 100 قانون مدنی

+ در فرض مذکور جریان آب در مجرا موجب ضرر صاحب خانه است و الزام صاحب مجری به تعمیر هم باعث ضرر اوست و چون این دو ضرر به علت تعارض ساقط می‌شود و قاعده لاضرر نمی‌تواند اجرا شود، بنا به قاعده تسلیط هر یک از صاحب خانه و صاحب مجرا حق تصرف در مال خود را دارد ولی نمی‌توان او را مجبور به رفع ضرر یا تعمیر مجرا کرد. [1]

+ مثلا مالک ملزم نیست آب انبار مورد حق ارتفاق را برای استفاده صاحب حق تعمیر و مرمت نماید، یا ظرف برای آب برداشتن در اختیار وی بگذارد. و نیز اگر مجرای آب ملکی در خانه دیگری باشد و در مجری خرابی به هم رسد، صاحب خانه ملزم به تعمیر مجری نیست. به علاوه صاحب خانه حق ندارد صاحب حق را به تعمیر مجری مجبور کند، هر چند که خرابی مجری موجب خسارت خانه وی شود.[2]

+ هزینه هایی که برای حفظ مال در برابر تصرف صاحب حق لازم است، به عهده مالک قرار دارد. در حقیقت وضع مالک و صاحب ارتفاق در برابر هم، مانند وضع مالکان مجاور و همسایگان است: اگر در مقام اعمال حق، از حدود متعارف تجاوز نشود و عملیات صاحب حق برای انتفاع لازم باشد، و با وجود این ضرری متوجه مالک شود، خود او باید رفع ضرر کند و هزینه های لازم را بپردازد.[3]

+ «اگر مجرای آب شخصی در خانه دیگری باشد و در مَجری خرابی بهم رسد به نحوی که عبور آب موجب خسارت خانه شود مالک خانه‌ حق ندارد صاحب مجری را به تعمیر مجری اجبار کند بلکه خود او باید دفع ضرر از خود نماید» زیرا جریان آب در مجری از طرف صاحب مجری موجب ضرر صاحب خانه است و الزام صاحب مجری به تعمیر آن، ضرر بر صاحب مجری است و چون این دو ضرر با یکدیگر تعارض کنند ساقط می شوند و قاعده تسلیط مقدم می گردد و نتیجه صاحب حق مجری می تواند بدون تحمل ضرر آب خود را ببرد و مالک مجری باید مخارجی که مربوط به ملک خود می باشد بپردازد «چنانچه اگر خرابی مَجری مانع عبور آب شود مالک خانه‌ ملزم نیست که مجری را تعمیر کند بلکه صاحب حق باید خود رفع مانع کند» زیرا الزام مالک خانه، به تعمیر مجری حکم ضرری است و صاحب حق ارتفاق باید مخارج مربوط به حق خود را تحمل بنماید «در این صورت برای تعمیر مجری می‌تواند داخل خانه یا زمین شود» زیرا که سلطنت بر حق خود دارد و هر تصرفی که استیفاء حق توقف بر آن دارد جائز است «ولیکن ‌بدون ضرورت حق ورود ندارد مگر به اذن صاحب ملک.»[4]