ماده 1106 قانون مدنی

در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است.

تفسیر ماده 1106 قانون مدنی

+ وظیفه شوهر به پرداخت نفقه ناشی از حکم قانونی است، به همین دلیل از طریق قرار و اراده طرفین قابل اسقاط نیست.

+ نفقه زوجه از تعهدات زوج می‌باشد و تشیید مبانی خانواده (ماده ۱۰۴ قانون مدنی) این امر را اقتضا دارد و به همین دلیل پرداخت نفقه براساس احسان و نیکی نیست، بلکه بر مبنای حفظ و تثبیت خانواده است.

+ شرایط ایجاد تعهد بر پرداخت نفقه قدرت زوج به نزدیکی است، به همین دلیل اگر ولی زنی را به عقد صغیر در آورد تا زمانی که چنین قدرتی نداشته باشد تعهد به پرداخت نفقه را نخواهد داشت.

+ زوجیت سبب ایجاد دین مربوط به انفاق و تمکین زن شرط یا مانع آن است؛ از این رو بعد از نکاح می‌توان برای نفقه آینده زن از شوهر ضمانت کرد.

+ هرگاه مرد از زنش طلب داشته باشد می‌تواند با نفقه زوجه تهاتر؛ نماید به شرط اینکه زن تمکن مالی داشته باشد تا بتواند هزینه‌های خود را پرداخت نماید. در غیر این صورت با توجه به اینکه زن در عسر و حرج می‌افتد پرداخت نفقه بر شوهر واجب می‌شود.

+ خودداری از پرداخت نفقه حال و آینده زن موجب مجازات است. زیرا:

اولا: ظاهر ماده دلالت بر نفقه آینده دارد.

ثانیا: طبق اصل تفسیر مضیق از قانون نباید از نص تعدی کرد.

ثالثا: در امور کیفری در صورت تردید باید طبق اصل تفسیر به نفع متهم کرد.

رابعا: تعیین مجازات کیفری برای عدم پرداخت دین مدنی برخلاف اصل است، به همین دلیل نباید قلمرو ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی را توسعه داد.

خامسا: در صورت پرداخت نفقه آینده مصلحت خانواده اقتضا دارد که زن نتواند برای نفقه معوقه علیه سرپرست خانواده شکایت کیفری نماید. به موجب ماده ۵۳ حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ هر کس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعریزی درجه ۶ محکوم می‌شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و در صورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزایی یا اجرای مجازات موقوف می‌شود.

+ برخی حقوق دانان معتقدند نفقه زن را می‌توان به صورت روزانه، هفتگی و ماهانه به صورت توافقی پرداخت کرد و در صورت اختلاف توسط دادگاه زمان و فواصل آن را تعیین کرده است. به نظر می‌رسد، با توجه به اینکه طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه صرفا وجه نقد نیست که به صورت روزانه یا هفتگی و ماهانه پرداخت شود و یا چنین توافق شود و نظر به اینکه در عقد نکاح دائم هدف تشکیل خانواده و زندگی در یک منزل است با توافق به پرداخت نفقه با فاصله زمانی نمی‌توان کلیه مصادیق نفقه را تهیه و تأمین کرد.

البته اگر شوهر از پرداخت نفقه خودداری نماید چاره‌ای جز تعیین نفقه به صورت ماهیانه نیست، کما اینکه عرف قضایی کنونی چنین است. ولی درباره نفقه زن منقطع چنین توافقی ممکن است، زیرا معمولا در نکاح منقطع هدف تشکیل خانواده نیست و غالبا زوجین جدا از یکدیگر زندگی می‌کنند.