ماده 324 قانون مدنی
قانون مدنی » جلد اول: در اموال » کتاب دوم: در اسباب تملک » قسمت دوم: در عقود و معاملات و الزامات » باب دوم: در الزاماتی که بدون قرارداد حاصل می‌شود » فصل دوم: در ضمان قهری » مبحث اول: در غصب
در صورتی که مشتری عالم به غصب باشد حکم رجوع هر یک از بایع و مشتری به یکدیگر در آن چه که مالک از آنها گرفته است حکم غاصب از غاصب بوده تابع مقررات فوق خواهد بود.
تفسیر ماده 324 قانون مدنی
نکته 1- منظور از عبارت “مقررات فوق”، مقررات مذکور در مواد 317 و 318 و 320 قانون مدنی می‌باشد.[1]
نکته 2- مشتری عالم به غصب برای همه آنچه بابت عوض مال و خسارت به مالک داده است نمی‌تواند به بایع رجوع کند؛ لیکن نسبت به مقدار ثمن حق رجوع به بایع را دارد؛ یعنی می تواند ثمن معامله را از فروشنده پس بگیرد.[1]
سوالات چهارگزینه‌ای
سوال) مشتری عالم به غصب مبلغی بیشتر از ثمن به مالک برگردانده است کدام مورد صحیح است؟ (مرکز وکلا اسفند 1402)
1) مشتری می‌تواند نسبت به کل مبالغ پرداختی به مالک به غاصب رجوع کند.
2) مشتری عالم به غصب به واسطه قاعده اقدام نمی‌تواند به فروشنده غاصب رجوع کند.
3) چون ضمان واقعی است علم و جهل مشتری تأثیری د در مطالبه مبلغ مازاد بر ثمن ندارد.
4) مشتری فقط می‌تواند نسبت به اصل ثمن به غاصب رجوع کند.
پاسخ سوال
پاسخ: گزینه 4
توضیح: مشتری عالم به غصب برای همه آنچه بابت عوض مال و خسارت به مالک داده است نمی‌تواند به بایع رجوع کند؛ لیکن نسبت به مقدار ثمن حق رجوع به بایع را دارد.
اما اگر مشتری جاهل باشد طبق ماده 325 قانون مدنی، اگر مشتری جاهل به غصب بوده و مالک به او رجوع نموده باشد او نیز می‌تواند نسبت به ثمن و خسارات به بایع رجوع کند اگر چه مبیع نزد خود مشتری تلف شده باشد و اگر مالک نسبت به مثل یا قیمت رجوع به بایع کند بایع حق رجوع به مشتری را نخواهد داشت.
منابع
1. امامی، سید حسن، حقوق مدنی، ج 1، ص 447، تهران، انتشارات اسلامیه.
2. صفایی، سید حسین، مسئولیت مدنی، ش 28، تهران، انتشارات سمت.