ماده 1101 قانون مدنی

هرگاه عقد نکاح قبل از نزدیکی به جهتی فسخ شود، زن حق مهر ندارد، مگر در صورتی که موجب فسخ، عنن باشد، که در این صورت، با‌ وجود فسخ نکاح، زن مستحق نصف مهر است.

تفسیر ماده 1101 قانون مدنی

+ هرگاه مهر در عقد تعیین نشده باشد و نکاح در اثر عنن فسخ شود، زن مستحق نصف مهرالمثل است.[1]

+ هرگاه فسخ نکاح به دلیل تدلیس زن باشد، زن در هیچ صورت حقی بر مهر ندارد، زیرا به تقلب حقی به دست نمی‌آید.[1]

+ در صورتی که دیگران شوهر را فریفته باشند، باید خسارت او را بپردازند. این خسارت در صورتی هم که نکاح فسخ نشود، قابل مطالبه است. به نظر مشهور، خسارت ناشی از مهر بعد از پرداختن آن تحقق می‌یابد، ولی به نظر می‌رسد ایجاد دین برای پرداخت مهر کافی است و خسارت وارده شده است. همچنین، باید پذیرفت که خسارت ناشی از تدلیس تنها محدود به التزام به مهر یا پرداختن آن نمی‌شود. منتها، زیان‌های مادی و معنوی اضافی در صورتی قابل مطالبه است که با فسخ نکاح جبران نشود یا آن فسخ برای انسانی متعارف ناممکن یا مشقت بار باشد.[1]

+ هرگاه مهریه در ملکیت زن در آید و به علت تصرف او تلف یا در حکم آن شود، مستنبط از مواد ۲۸۶ و ۱۰۹۲ قانون مدنی زن باید بعد از فسخ نکاح به علت این که هیچ مهری به او تعلق نمی‌گیرد، مثل یا قیمت آن را به شوهر بدهد.

+ با توجه به مفهوم مخالف ماده ۱۱۰۱ هرگاه نکاح بعد از نزدیکی به جهت فسخ شود زن حق دریافت مهرالمسمی را دارد.

+ هرگاه تدلیس در هنگام عقد از ناحیه زن صورت گیرد زن استحقاق مهر را ندارد ولی چنانچه تدلیس از ناحیه ثالث باشد مُدلس باید خسارت زوج را بدهد و زن داین مستحق کل مهر است.

+ هرگاه فسخ نکاح قبل از دخول از طریق مرد اعمال شود زن مهر و عده ندارد، همچنین است فسخ از ناحیه زن باشد مگر اینکه موجب فسخ عنن باشد که مرد باید نصف مهر را به زن بدهد. در این موارد فرقی ندارد که فسخ به علت تخلف وصف باشد یا به علت عیوب و نیز فرقی نمی‌کند عیب قبل از عقد وجود داشته باشد یا بعد از عقد حادث شده باشد.

+ هرگاه مرد قادر به نزدیکی با زن خود باشد و بنابر هر دلیلی این عمل انجام نشود این امر موجب فسخ نکاح نیست.

+ هرگاه در نکاح مهر فاسد باشد، اگر مهر مجهول یا غیر قابل تملک باشد در صورت فسخ نکاح بعد از نزدیکی مرد باید مهرالمثل به زن بدهد و اگر مهر متعلق به غیر باشد باید مثل یا قیمت مهر را به زن بدهد.

+ هرگاه نکاح قبل از نزدیکی فسخ شود برخلاف طلاق زن مستحق هیچ مهری نیست.

+ اگر مردی قادر به نزدیکی با زن خود نباشد ولی بتواند با زن دیگری نزدیکی کند برای زن حق فسخ نکاح نخواهد بود.

+ هرگاه فسخ نکاح پس از نزدیکی از طریق مرد به جهت یکی از عیوب زن اعمال شود، مرد باید کل مهر را به زن بپردازد، زیرا با نزدیکی کل مهر المسمی بر ذمه شوهر مستقر شده است و به همین علت فسخ نکاح به دلیل عیب تأثیری در استرداد کل مهر ندارد.

+ هرگاه مرد آلت رجولیت نداشته باشد به صورتی که نزدیکی غیر ممکن باشد، این عیب موجب حق فسخ نکاح برای زن خواهد بود چه این که قبل از عقد باشد یا بعد از آن.