مورد معامله (مواد 214 تا 216 قانون مدنی)

+ تعریف مورد معامله: مورد معامله عبارت است از چیزی که در قرارداد موضوع تعهد واقع می‌شود. مورد معامله ممکن است مال یا عملی (انجام کار یا خودداری از انجام کار) باشد.

+ شرایط عمومی مورد معامله:

1. مورد معامله باید مالیت داشته باشد.
2. مورد معامله باید متضمن منفعت عقلایی باشد.
3. مورد معامله باید دارای منفعت مشروع باشد.
4. مورد معامله باید معین و معلوم باشد.
5. مورد معامله باید مقدور باشد.

1) مورد معامله باید مالیت داشته باشد

مورد معامله باید دارای ارزش اقتصادی و داد و ستد باشد. بنابراین معامله راجع به نور خورشید و هوا (در وضعیت طبیعی آنها) که مالیت ندارند باطل است. از مثال هایی که فقهای امامیه در این باب زده اند یک دانه گندم است و گفته‌اند: دانه گندم مال نیست، زیرا در ازای آن مالی داده نمی‌شود، ولی عنوان «ملک» بر آن اطلاق می‌گردد و به همین جهت غصب آن حرام است.

هر چیزی که برای معامله کننده نفع داشته باشد و او حاضر باشد در ازای آن مالی پرداخت کند دارای مالیت محسوب می‌شود و معامله آن صحیح است. مثلا ممکن است عکس یا نوشته ای برای کسی یادگار خانوادگی محسوب شود و او حاظر باشد مبلغ قابل توجهی در ازای آن بپردازد و آن را از متصرف خریداری کند، در حالی که برای دیگران همان عکس یا نوشته هیچ گونه ارزش مالی نداشته باشد.

نکته: اگر چیزی که در نظر عرف فاقد ارزش مالی است مورد معامله قرار گیرد، در صورتی که آن چیز در نظر طرفین ارزش مالی یا معنوی داشته باشد بیع صحیح است.

نکته: معیار مالیت داشتن مورد معامله معیاری نوعی است مگر اینکه درنظر طرفین قرارداد دارای ارزش باشد. مثلا فروش سه دانه برنج به قیمت سی ریال نوعاً، باطل و شخصاً، صحیح است.