شرایط اساسی صحت معاملات

نکته: ضمانت اجرای تخلف از ماده 190 قانون مدنی، بطلان یا عدم نفوذ معامله است.

آثار شرایط اساسی معاملات

1) صحت عقد (نفوذ عقد یا عقد نافذ)

صحت عقد به معنای این است که عقد تمام شرایط صحت یک عقد را که شرایط چهارگانه ماده 190 قانون مدنی است را بطور کامل دارا باشد.

2) عدم نفوذ ( عقد غیر نافذ)

+ عقد غیر نافذ عقدی را گویند که شرایط چهارگانه ماده 190 قانون مدنی را بطور کامل دارا نباشد ولی بتوان نقص آن را رفع نمود و آن در موردی است که عقد، غیر از رضای معتدل که قسمتی از شرط اول است، بقیه شریط را دارا باشد.

منظور از رضای معتدل، اشتیاقی است که طرفین تعهد با توجه به نفع و ضرر شخصی خود در حال اعتدال پیدا می‌نمایند.

+ برای مثال، عقدی که در اثر اکراه واقع می شود، پیش از اجازه مکره هیچ اثری ندارد. ولی، هرگاه شخص مکره آن را تنفیذ کند، بر آن آثار حقوقی عقد صحیح از آغاز بار خواهد شد (ماده 209 قانون مدنی).

+ بنابراین عقدی که در نتیجه اکراه یکی از طرفین منعقد گردد و یا به وسیله غیرمتعهد و یا متعهدله واقع شود (عقد فضولی) غیرنافذ است.

3) بطلان عقد (فساد عقد):

+ عقد باطل عقدی را گویند که یکی از شرایط چهارگانه ماده 190 قانون مدنی را فاقد باشد. عقد باطل مانند عقدی است که اصلا واقع نشده و بدین جهت هیچ گونه اثری را در نظر قانون نخواهد داشت و هرگاه بعداً آن نقص رفع گردد نمی‌توان آن معامله را موثر دانست.

مثلا هر گاه در موقع انعقاد معامله یکی از طرفین مجنون باشد و یا مورد معامله برای یکی از طرفین مجهول باشد، آن معامله باطل است و چنانچه پس از عقد، جنون او رفع شود و اجازه بدهد و یا جهل او برطرف گردد، آن معامله صحیح نمی باشد.

4) عقد قابل فسخ

قرارداد و عقدی کامل و صحیح است که یکی از طرفین یا هر دو آنها بتواند آن را بر هم زند و از تاریخ تحقق فسخ اثر خودش را از دست می دهد.