قواعد عمومی قراردادها

عقد لازم و جایز

ماده ۱۸۴ قانون مدنی:

عقود و معاملات به اقسام ذیل منقسم می شوند: ‌لازم، جائز، خیاری، منجز و معلق.

1) عقد لازم

ماده 185 قانون مدنی:

عقد لازم آن است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشد مگر در موارد معینه.


2) عقد جایز

ماده 186 قانون مدنی:

عقد جایز آن است که هر یک از طرفین بتواند هر وقتی بخواهد فسخ کند.

 

اقسام عقود جایز

عقود جایز اذنی: اکثر عقود جایز اذنی هستند و فقط عقود جایز اذنی به موت و جنون یکی از طرفین، منفسخ می شوند.

عقود جایز غیراذنی: بعضی از عقود جایز غیراذنی هستند که با فوت یا جنون طرفین، منفسخ نمی شود. مثل هبه.


عقود جایز:


عقود جایز اذنی:

  • وکالت (ماده 678 قانون مدنی)
  • عاریه (ماده 638 قانون مدنی)
  • مضاربه (ماده 550 قانون مدنی)
  • ودیعه (ماده 611 قانون مدنی)
  • شرکت (ماده 571 قانون مدنی)

نکته: افراد می توانند با توافق یکدیگر عقد جایزی را به صورت غیرقابل فسخ درآورند.


نکته: وقتی که توافق اراده طرفین می تواند عقد جایزی را غیر قابل فسخ نماید، چه تفاوت می کند که توافق اراده به صورت شرط ضمن عقد لازم باشد یا به شکل دیگر؟ اراده به هر نحوی ابراز شود باید معتبر و نافذ باشد و اصولا شکل خاصی برای ابراز اراده شرط نیست.


نکته: عقد لازم به موت یا جنون یا سفه هر یک از طرفین منفسخ نمی‌شود.


 

جدول تفاوت عقد لازم و جایز

عقد لازم عقد جایز
 طرفین حق فسخ ندارند (مگر در موارد خاص که قانون معین کرده است مانند عقد بیع و اجاره) استثنا «خیار غبن (416) و خیار عیب (422)  و اقاله» قابل فسخ به وسیله هر یک از طرفین.
عقد جایز باید صریحا در قانون مشخص شده باشند و الا لازم هستند.
به موت یا جنون یا سفه هر یک از طرفین، فسخ نمی شود. به موت یا جنون یا سفه هر یک از طرفین، منفسخ می شود.

 

سوال) در تفاوت میان عقد لازم و عقد جایز می توان گفت …؟ (سردفتری 77)

1) عقد لازم عقدی است که برای طرفین، لازم الاتباع است ولی عقد جایز لازم الاتباع نیست.

2) عقد لازم جز در مواردی که قانون پیش بینی نموده، قابل فسخ نیست ولی عقد جایز همواره قابل فسخ است.

3) عقد لازم هرگز گسیخته نمی شود ولی عقد جایز قابل گسیختن است.

4) عقد لازم فقط نسبت به طرفین قرارداد موثر است ولی عقد جایز نسبت به اشخاص ثالث نیز تسری می یابد.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 2

سوال) عقد لازم و عقد جایز را تعریف کنید؟ (سردفتری 86)

1) عقد لازم عقدی است که فسخ آن لازم است و عقد جایز عقدی است که فسخ آن جایز است.

2) عقد لازم عقدی است که نمی توان آن را فسخ کرد و عقد جایز عقدی است که می توان آن را فسخ کرد.

3) عقد لازم عقدی است که نمی توان آن را بدون علت قانونی یا قراردادی فسخ نمود و عقد جایز عقدی است که حسب مورد هر یک از طرفین می تواند به دلخواه آن را فسخ کند.

4) عقد لازم عقدی است که خیارات در آن وجود ندارد و عقد جایز عقدی است که خیارات در آن وجود دارد.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 3

سوال) عقد لازم با فوت احد طرفین …؟ (آزاد 83)

1) منحل نمی‌شود.

2) منحل می‌شود.

3) باطل می‌شود.

4) جایز می‌شود.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 1

سوال) اگر عقدی جایز به صورت شرط ضمن عقد لازم باشد، در صورت فوت یکی از متعاملین، وضع حقوقی عقد اصلی و شرط ضمن آن (عقد جایز) چگونه است؟ (قضاوت 78)

1) عقد جایز منفسخ می گردد ولی عقد لازم باقی می ماند.

2) هر دو عقد باطل می گردد.

3) فوت احد از متعاملین در هیچ یک از عقد اصلی و شرط ضمن آن تاثیری ندارد.

4) عقد جایز باطل و عقد لازم قابل فسخ می گردد.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 1

سوال) در حقوق مدنی ما و مبانی آن از نظر تحلیلی …؟ (آزاد 87)

1) فقط عقود جایز اذنی به موت و جنون احد طرفین منفسخ می شوند.

2) کلیه عقود جایز به موت و جنون احد طرفین منفسخ می شوند.

3) در کلیه عقود جایز، عدم رشد یا عروض حالت سفاهت در تمام موارد مشمول حکم جنون و موت احد طرفین است.

4) در وکالت و ودیعه، ممکن است با عروض اسباب سالب اهلیت، عقد منفسخ نشود.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 1

سوال) انفساخ عقد به موت و جنون احد طرفین …؟ (آزاد 88)

1) قاعده کلی در کلیه عقود جایز است.

2) منحصراً در عقود جایز اذنی جریان دارد.

3) ممکن است در عقود لازم هم رخ بدهد.

4) قاعده کلی در عقود جایز تملیکی است.

پاسخ سوال

پاسخ: گزینه 2

ترتیبی که بهاداد برای خواندن مطالب بخش قواعد عمومی قراردادها به شما پیشنهاد می‌کند:

  1. تعریف عقد و اقسام عقد
  2. عقد لازم و جایز
  3. عقد خیاری
  4. عقد منجز و عقد معلق
  5. عقد رضایی و عقد تشریفاتی
  6. اصل حاکمیت اراده
  7. اهلیت طرفین (مواد 210 تا 213 قانون مدنی)
  8. اکراه و اضطرار در معاملات (مواد 202 تا 209 قانون مدنی)
  9. اشتباه در معاملات (مواد 199 تا 201 قانون مدنی)
  10. شروط صحیح (ماده 234 قانون مدنی)
  11. شروط باطل (مواد 232 و 233 قانون مدنی)
  12. جبران خسارت ناشی از عدم اجرای تعهد (مواد 226 تا 230 قانون مدنی)
  13. قواعد عمومی اثر معاملات (مواد 219 تا 225 قانون مدنی)
  14. جهت معامله (ماده 217 قانون مدنی)
  15. معامله به قصد فرار از دین (ماده 218 قانون مدنی)
  16. مورد معامله (مواد 214 تا 216 قانون مدنی)
  17. اثر عقد نسبت به اشخاص ثالث
  18. معاملات محجورین
  19. عیوب اراده
  20. ایجاب و قبول: ارکان توافق
  21. اراده: وجود و اظهار اراده
  22. قصد و رضا طرفین معامله
  23. شرایط اساسی صحت معاملات
  24. خیار تعذر تسلیم
  25. مالکیت مافی الذمه (ماده 300 قانون مدنی)
  26. تهاتر (مواد 294 تا 299 قانون مدنی)
  27. تبدیل تعهد (مواد 292 و 293 قانون مدنی)
  28. ابراء (مواد 289 تا 291 قانون مدنی)
  29. اقاله (مواد 283 تا 288 قانون مدنی)
  30. سقوط تعهدات (مواد 264 تا 300 قانون مدنی)
  31. وفای به عهد (مواد 265 تا 282 قانون مدنی)
  32. عدم اجرای تعهد و آثار آن
  33. شروط ضمن عقد (مواد 232 تا 246 قانون مدنی)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا