عقد خیاری

تعریف عقد خیاری

خیار در لغت به معنی اختیار است و عقد خیاری را از آن جهت بدین نام خوانده اند که در آن، اختیار بر هم زدن معامله برای هر دو طرف، یا یکی از آنها، یا برای شخص ثالثی شرط شده است. این نوع خیار را خیار شرط گویند.

پس هرگاه عقد لازم را بتوان در اثر شرط خیار منحل کرد، می‌گویند آن عقد خیاری است. برای مثال: اگر در عقد بیع شرط شود که فروشنده تا شش ماه می تواند ثمن را به خریدار بازگرداند و عقد را فسخ کند، در این فرض بیع «عقد خیاری» است که «بیع شرط» نیز نامیده می شود.

عقد خیاری از اقسام عقد لازم است، چه عقد جایز، خود قابل فسخ است و نیازی به شرط خیار در آن نیست. بنابراین، اگر مثلا در عقد بیع شرط کنند که یکی از طرفین یا هر دو طرف یا شخص ثالثی تا مدتی معین اختیار فسخ داشته باشد، این عقد، خیاری خواهد بود. و هرگاه در بیع خیاری شرط شود که بایع با رد مثل ثمن معامله در مدت معین حق فسخ بیع را خواهد داشت آن را بیع شرط (ماده 458 قانون مدنی) گویند.

اقسام خیارات

منظور از خیار در عقد خیاری، اصطلاحاً خیار شرط است. در صورتی که خیار دیگری باشد (ماده 396 قانون مدنی) آن عقد خیاری محسوب نمی‌شود. طبق ماده 396 قانون مدنی خیارات از قرار ذیلند:

1.  خیار مجلس
2.  خیار حیوان
3.  خیار شرط
4.  خیار تاخیر ثمن
5.  خیار رویت و تخلف وصف
6.  خیار غبن
7.  خیار عیب
8.  خیار تدلیس
9.  خیار تبعض صفقه
10.  خیار تخلف شرط